آیا تا به حال آزمایش خون داده‌اید و در نتایج آن به کلمه فریتین (Ferritin) برخورد کرده‌اید؟ فریتین یکی از مهم‌ترین شاخص‌های بررسی سطح آهن در بدن است. این ماده پروتئینی نقش کلیدی در ذخیره و آزادسازی آهن دارد و می‌تواند اطلاعات دقیقی درباره وضعیت کمبود یا اضافه بودن آهن در بدن به ما بدهد.
اما کمبود فریتین چه مشکلاتی ایجاد می‌کند؟ آیا پایین بودن آن نشانه‌ای از بیماری خطرناک است؟ در این مقاله از دکتر درد، به طور کامل بررسی می‌کنیم که فریتین چیست، مقدار نرمال آن چقدر است و آیا کاهش سطح آن برای سلامتی مضر است یا نه.
آیا فریتین پایین خطرناک است؟
فریتین (Ferritin) یک پروتئین ذخیره‌کننده آهن در بدن است که در کبد، طحال، مغز استخوان و عضلات ذخیره می‌شود. این ماده به بدن کمک می‌کند تا آهن مورد نیاز خود را در مواقع ضروری تأمین کند و در تنظیم سطح آهن نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند.
چرا فریتین مهم است؟
- تنظیم سطح آهن در بدن
- کمک به ساخت گلبول‌های قرمز خون
- نقش در تولید انرژی و سلامت سیستم ایمنی
- پیشگیری از کم‌خونی و ضعف عمومی
مقدار نرمال فریتین در آزمایش خون چقدر است؟
سطح نرمال فریتین در آزمایش خون، بسته به سن، جنسیت و شرایط سلامتی فرد متفاوت است. به طور کلی:
| گروه سنی/جنسیت | محدوده نرمال فریتین (نانوگرم در میلی‌لیتر) |
|---|---|
| مردان بالغ | ۲۴ تا ۳۳۶ ng/mL |
| زنان بالغ | ۱۱ تا ۳۰۷ ng/mL |
| کودکان (۱ تا ۱۵ سال) | ۷ تا ۱۴۰ ng/mL |
| نوزادان (زیر ۱ سال) | ۲۵ تا ۲۰۰ ng/mL |
نکته: مقادیر پایین‌تر از این محدوده نشانه کمبود فریتین و احتمال کمبود آهن است، در حالی که مقادیر بالاتر از حد نرمال ممکن است به مشکلاتی مانند بیماری‌های کبدی، هموکروماتوز (اضافه بار آهن) و التهاب‌های مزمن مرتبط باشد.
علائم کمبود فریتین
اگر سطح فریتین در بدن پایین باشد، ذخایر آهن بدن کاهش می‌یابد و ممکن است فرد دچار کم‌خونی ناشی از فقر آهن شود.
علائم کمبود فریتین:
- خستگی و ضعف مداوم
- ریزش مو و شکنندگی ناخن‌ها
- رنگ‌پریدگی پوست و سردی دست و پا
- سرگیجه و سردردهای مکرر
- تپش قلب و تنگی نفس حتی در فعالیت‌های کم
- بی‌قراری و مشکل در تمرکز
اگر کمبود فریتین ادامه پیدا کند و درمان نشود، کمبود آهن و در نهایت کم‌خونی شدید ایجاد می‌شود که می‌تواند بر سلامت عمومی تأثیر منفی بگذارد. کمبود شدید آهن باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به اندام‌ها، ضعف سیستم ایمنی و افزایش احتمال بیماری‌های مزمن می‌شود.
دلایل کاهش فریتین در بدن
دلایل مختلفی می‌توانند باعث کاهش سطح فریتین شوند، از جمله:
- رژیم غذایی نامناسب: کمبود مواد غذایی سرشار از آهن مانند گوشت قرمز، جگر، عدس و اسفناج
- از دست دادن خون: قاعدگی‌های سنگین در زنان، خونریزی داخلی یا اهدای خون مکرر
- مشکلات گوارشی: بیماری‌هایی مانند سوءجذب آهن، بیماری سلیاک یا مشکلات معده
- بارداری: نیاز بیشتر بدن به آهن در دوران بارداری
- ورزش بیش از حد: ورزش‌های سنگین می‌توانند باعث کاهش ذخایر آهن شوند
چگونه سطح فریتین را افزایش دهیم؟
اگر فریتین شما پایین است، چندین روش برای افزایش سطح آن وجود دارد:
مصرف غذاهای غنی از آهن
- گوشت قرمز، جگر و مرغ (آهن هِم، که جذب بهتری دارد)
- سبزیجات برگ سبز مانند اسفناج، کلم بروکلی و جعفری
- حبوبات مانند عدس، لوبیا و نخود
- مغزها و دانه‌ها مانند تخمه کدو و بادام هندی
مصرف ویتامین C همراه با آهن
ویتامین C جذب آهن را افزایش می‌دهد، بنابراین بهتر است غذاهای غنی از آهن را با منابع ویتامین C مانند پرتقال، لیمو، توت‌فرنگی و فلفل دلمه‌ای مصرف کنید.
اجتناب از مصرف همزمان آهن با مواد کاهش‌دهنده جذب آهن
- چای و قهوه جذب آهن را کاهش می‌دهند، بنابراین بهتر است آن‌ها را حداقل یک ساعت قبل یا بعد از غذا مصرف کنید.
- مصرف لبنیات زیاد همراه با غذاهای آهن‌دار نیز می‌تواند مانع جذب آهن شود.
مصرف مکمل‌های آهن (با نظر پزشک)
اگر سطح فریتین شما بسیار پایین است، پزشک ممکن است قرص‌های آهن یا تزریق آهن را تجویز کند. مصرف مکمل آهن بدون مشورت پزشک توصیه نمی‌شود، زیرا مصرف بیش از حد آن می‌تواند باعث مشکلات گوارشی و مسمومیت آهن شود.
کلام آخر
- فریتین یک پروتئین ذخیره‌کننده آهن است که نقش مهمی در سلامت بدن دارد.
- میزان طبیعی فریتین نشان‌دهنده ذخایر کافی آهن در بدن است، در حالی که سطح پایین آن می‌تواند به کم‌خونی منجر شود.
- کمبود فریتین علائمی مانند خستگی، ریزش مو، تپش قلب و ضعف بدن ایجاد می‌کند و در صورت عدم درمان، می‌تواند خطرناک باشد.
- با تغذیه مناسب، مصرف ویتامین C و رعایت نکات تغذیه‌ای می‌توان سطح فریتین را افزایش داد.
- در موارد شدید، پزشک ممکن است مکمل‌های آهن یا تزریق آهن تجویز کند.
نکته: اگر احساس خستگی مداوم یا علائم کمبود آهن دارید، حتماً با انجام آزمایش خون، سطح فریتین خود را بررسی کنید تا در صورت نیاز، درمان مناسب را آغاز کنید.
