جراحی لیزیک سال‌هاست که به‌عنوان راهی مؤثر برای اصلاح مشکلات بینایی مانند نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم شناخته می‌شود. اما این روش که نیازمند برش قرنیه است، برای همه مناسب نیست و می‌تواند خطراتی به همراه داشته باشد. حالا، پژوهشگران روشی نوآورانه به نام «تغییر شکل الکترومکانیکی» (EMR) توسعه داده‌اند که می‌تواند بدون نیاز به لیزر یا برش، بینایی را اصلاح کند.
این فناوری جدید، که در آزمایش‌های اولیه نتایج امیدوارکننده‌ای داشته، ممکن است آینده اصلاح بینایی را متحول کند. در این مقاله، با زبانی ساده و روان، این روش جدید را معرفی می‌کنیم، با لیزیک مقایسه می‌کنیم و جزئیات آن را بررسی می‌کنیم تا ببینید چگونه می‌تواند جایگزینی امن‌تر و ارزان‌تر باشد.
روش جدید اصلاح چشم به‌جای لیزیک
روش EMR رویکردی کاملاً متفاوت نسبت به جراحی‌های سنتی مانند لیزیک ارائه می‌دهد. این تکنیک که به‌صورت تصادفی توسط دکتر برایان وانگ، جراح و استاد دانشگاه کالیفرنیا، کشف شد، از یک فرآیند شیمیایی و الکتریکی برای تغییر شکل قرنیه استفاده میکند.
برخلاف لیزیک که نیاز به برش و تراشیدن بافت قرنیه دارد، EMR بدون هیچ‌گونه دستکاری تهاجمی عمل میکند و می‌تواند گزینه‌ای ایمن‌تر برای افرادی باشد که نمی‌خواهند یا نمی‌توانند جراحی لیزیک انجام دهند.
چگونه EMR کار میکند؟
در این روش، از لنزهای تماسی ویژه‌ای ساخته‌شده از پلاتین استفاده می‌شود که به‌عنوان یک قالب برای شکل‌دهی مجدد قرنیه عمل می‌کنند. این لنزها روی چشم قرار می‌گیرند و با اعمال یک جریان الکتریکی ضعیف در محیطی شبیه به اشک طبیعی، pH قرنیه به‌صورت موقت تغییر میکند و بافت آن انعطاف‌پذیر می‌شود.
در عرض حدود یک دقیقه، قرنیه شکل لنز پلاتینی را به خود می‌گیرد. سپس، با بازگرداندن pH به حالت عادی، قرنیه در شکل جدید خود تثبیت می‌شود. این فرآیند سریع، بدون درد و بدون نیاز به برش یا لیزر است و در آزمایش‌های اولیه روی کره چشم خرگوش‌ها با موفقیت نزدیک‌بینی را در ۱۰ مورد از ۱۲ نمونه اصلاح کرد.
چرا لیزیک محدودیت‌هایی دارد؟
لیزیک روشی استاندارد برای اصلاح عیوب انکساری مانند نزدیک‌بینی، دوربینی و آستیگماتیسم است که با استفاده از لیزر، بافت قرنیه را تراش می‌دهد تا نور به درستی روی شبکیه متمرکز شود.
این روش برای حدود ۹۵ درصد بیماران مؤثر است و بسیاری چند روز پس از جراحی دیگر نیازی به عینک ندارند. اما لیزیک بدون نقص نیست. برش قرنیه می‌تواند یکپارچگی ساختاری چشم را تضعیف کند و خطراتی مانند خشکی چشم، عفونت یا حتی مشکلات دائمی در دید ایجاد کند. علاوه بر این، لیزیک برای افرادی با قرنیه نازک یا شرایط خاص چشمی مناسب نیست و هزینه بالای آن نیز می‌تواند مانعی برای بسیاری باشد.
خطرات و چالش‌های لیزیک
برش قرنیه در لیزیک، که با استفاده از لیزر یا تیغ جراحی (میکروکراتوم) انجام می‌شود، می‌تواند عوارضی مانند حساسیت به نور، دید دوگانه یا هاله‌های نوری ایجاد کند. همچنین، افرادی که ورزش‌های سنگین یا فعالیت‌های پرخطر انجام می‌دهند، ممکن است به دلیل احتمال جابه‌جایی فلپ قرنیه، کاندیدای مناسبی برای لیزیک نباشند. این محدودیت‌ها باعث شده که پژوهشگران به دنبال روش‌های غیرتهاجمی‌تر مانند EMR باشند.
مزایای روش EMR نسبت به لیزیک
روش EMR به دلیل غیرتهاجمی بودن، چندین مزیت کلیدی نسبت به لیزیک دارد. این روش نیازی به برش یا برداشتن بافت ندارد، بنابراین خطر آسیب به ساختار چشم به حداقل می‌رسد.
همچنین، تجهیزات مورد نیاز ساده‌تر و ارزان‌تر هستند، که می‌تواند هزینه کلی درمان را کاهش دهد. آزمایش‌های اولیه نشان داده‌اند که EMR هیچ آسیب سلولی یا ساختاری به قرنیه وارد نمی‌کند، و حتی ممکن است بتواند مشکلاتی مانند کدورت قرنیه ناشی از مواد شیمیایی را برطرف کند—چیزی که در حال حاضر تنها با پیوند قرنیه امکان‌پذیر است.
سرعت و سادگی فرآیند
یکی از جذاب‌ترین ویژگی‌های EMR سرعت آن است. کل فرآیند تنها حدود یک دقیقه طول می‌کشد، که مشابه زمان لیزیک است، اما مراحل کمتری دارد. این سادگی می‌تواند تجربه بیمار را بهبود بخشد و نیاز به تجهیزات پیچیده و گران‌قیمت را کاهش دهد. علاوه بر این، عدم نیاز به لیزرهای پیشرفته، EMR را به گزینه‌ای بالقوه برای دسترسی گسترده‌تر در مناطق با امکانات پزشکی محدود تبدیل میکند.
محدودیت‌ها و آینده روش EMR
با وجود نتایج امیدوارکننده، EMR هنوز در مراحل اولیه توسعه قرار دارد. آزمایش‌ها تاکنون تنها روی کره چشم خرگوش‌های جدا شده انجام شده و هنوز روی حیوانات زنده یا انسان‌ها آزمایش نشده است. پژوهشگران قصد دارند در گام بعدی آزمایش‌های دقیق‌تری روی حیوانات زنده انجام دهند تا ایمنی و اثربخشی آن را تأیید کنند. با این حال، چالش‌هایی مانند تأمین بودجه برای ادامه تحقیقات ممکن است سرعت پیشرفت این فناوری را تحت تأثیر قرار دهد.
چه مشکلاتی با EMR قابل اصلاح است؟
تاکنون، EMR در اصلاح نزدیک‌بینی نتایج خوبی نشان داده، اما پژوهشگران در حال بررسی هستند که آیا این روش می‌تواند برای دوربینی، آستیگماتیسم یا حتی مشکلات پیچیده‌تر مانند کدورت قرنیه نیز مؤثر باشد. اگر این روش در آزمایش‌های بعدی موفق شود، می‌تواند به‌عنوان جایگزینی برای پیوند قرنیه در برخی موارد خاص عمل کند، که تحولی بزرگ در چشم‌پزشکی خواهد بود.
آیا EMR برای همه مناسب است؟
در حالی که EMR نویدبخش است، هنوز نمی‌توان با اطمینان گفت که برای همه افراد مناسب خواهد بود. مانند لیزیک، این روش نیز نیاز به معاینات دقیق چشم‌پزشکی دارد تا شرایط قرنیه، ضخامت آن و نوع مشکل بینایی بررسی شود. افرادی که به دلیل قرنیه نازک یا سایر محدودیت‌ها نمی‌توانند لیزیک انجام دهند، ممکن است از EMR بهره‌مند شوند، اما این موضوع به نتایج آزمایش‌های آینده بستگی دارد.
اهمیت مشاوره با متخصص
قبل از انتخاب هر روش اصلاحی، مشورت با چشم‌پزشک ضروری است. پزشک می‌تواند با بررسی شرایط چشم شما، بهترین گزینه را پیشنهاد دهد. در حال حاضر، تا زمانی که EMR به مرحله آزمایش انسانی نرسد، روش‌هایی مانند فمتولیزیک یا فمتواسمایل همچنان گزینه‌های پیشرفته و کم‌تهاجمی برای اصلاح بینایی هستند.
جمع‌بندی
روش تغییر شکل الکترومکانیکی (EMR) می‌تواند آینده اصلاح بینایی را تغییر دهد. این فناوری، که بدون نیاز به برش یا لیزر عمل میکند، نه‌تنها ایمن‌تر و ارزان‌تر از لیزیک است، بلکه پتانسیل درمان مشکلات پیچیده‌تر مانند کدورت قرنیه را نیز دارد.
اگرچه هنوز در مراحل اولیه است و نیاز به تحقیقات بیشتری دارد، اما نتایج اولیه آن بسیار امیدوارکننده است. اگر به دنبال راهی برای رهایی از عینک یا لنز هستید، پیگیری اخبار مربوط به EMR و مشورت با چشم‌پزشک می‌تواند شما را به بهترین گزینه برای اصلاح بینایی هدایت کند.
نتایج این تحقیقات در کنفرانش ACS Fall 2025 ارائه خواهد شد.
