بهترین گیاهان دارویی و دمنوش‌ها برای بهبود گلودرد و عفونت گلو

گلودرد و عفونت گلو از شایع‌ترین مشکلات فصل‌های سرد و دوره‌های سرماخوردگی هستند. خیلی از افراد در کنار درمان پزشک، به دنبال درمان گیاهی گلودرد و استفاده از دمنوش برای گلودرد و سرفه هستند تا درد، سوزش و خشکی گلو را کمتر کنند.

در این مطلب به زبان ساده، بهترین گیاهان دارویی برای گلودرد و دمنوش‌های مؤثر برای تسکین علائم را معرفی می‌کنیم، طرز تهیه هر دمنوش را توضیح می‌دهیم و نکات مهم مصرف را می‌گوییم؛ در عین حال یادآوری می‌کنیم که این روش‌ها جایگزین کامل درمان پزشکی نیستند، بلکه بیشتر نقش کمک‌کننده دارند. برای مشاهده مقاله های بیشتر مجله پزشکی دکتر درد به صفحه اصلی مراجعه کنید.

گلودرد و عفونت گلو چیست و چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

گلودرد معمولاً به دلیل التهاب مخاط گلو ایجاد می‌شود. این التهاب می‌تواند به علت‌ها‌ی مختلف باشد؛ از سرماخوردگی ویروسی و آنفلوآنزا گرفته تا عفونت باکتریایی مثل عفونت لوزه‌ها.

علائم شایع گلودرد و عفونت گلو:

• درد هنگام بلع
• خشکی و سوزش گلو
• گرفتگی یا تغییر صدا
• سرفه (خشک یا خلط‌دار)
• احساس خراش یا جسم خارجی در گلو
• گاهی تب، بدن‌درد و بی‌حالی

با وجود این‌که استفاده از دمنوش برای گلودرد و سرماخوردگی می‌تواند علائم را سبک‌تر کند، اما در شرایط زیر حتماً باید به پزشک مراجعه شود:

• گلودرد شدید و مداوم بیش از ۳–۴ روز
• مشکل در بلع یا تنفس
• تب بالا و مداوم
• وجود خون در خلط یا بزاق
• درد گوش یا تورم شدید غدد لنفاوی گردن
• گلودرد در کودکان بسیار کوچک، سالمندان یا افراد با بیماری زمینه‌ای

گیاهان دارویی و دمنوش‌ها می‌توانند به کاهش التهاب، نرم کردن گلو و تسکین سرفه کمک کنند، اما تشخیص علت اصلی بیماری با پزشک است.

اصول کلی استفاده از دمنوش‌ها برای گلودرد

قبل از این‌که سراغ معرفی بهترین دمنوش‌ها برای گلودرد و عفونت گلو برویم، چند نکته مهم را در نظر بگیرید:

• نوشیدنی باید گرم باشد، نه داغ: نوشیدنی خیلی داغ می‌تواند التهاب گلو را بدتر کند.
• هیدراته بمانید: مصرف مایعات گرم متعدد در طول روز، خودش بخش مهمی از درمان خانگی گلودرد است.
• عسل را در دمای ولرم اضافه کنید: عسل در دمای خیلی بالا خواصش را تا حدی از دست می‌دهد.
• مراقب حساسیت یا بیماری زمینه‌ای باشید: برخی گیاهان برای افراد باردار، شیرده، افراد با فشار خون بالا، مشکلات کبدی یا کلیوی مناسب نیستند.
• کودکان: استفاده از عسل برای کودکان زیر یک‌سال ممنوع است. درباره دمنوش برای کودکان حتماً با پزشک مشورت کنید.

با رعایت این اصول، حالا سراغ دمنوش‌های مهمی می‌رویم که در درمان خانگی و درمان گیاهی گلودرد نقش کمکی دارند.

بهترین دمنوش‌ها برای گلودرد و سرفه

در این بخش چند نمونه از پرکاربردترین و مؤثرترین دمنوش‌های گیاهی برای گلودرد را معرفی می‌کنیم. هر کدام را می‌توانید بسته به شرایط خودتان امتحان کنید.

۱. دمنوش بابونه برای گلودرد

چرا مفید است؟
بابونه خاصیت ضدالتهاب، ملایم و آرام‌بخش دارد. کمک می‌کند عضلات گلو کمی ریلکس شوند و احساس سوزش و خراشیدگی گلو کمتر شود.

طرز تهیه دمنوش بابونه برای گلودرد:

• ۱ قاشق غذاخوری گل بابونه خشک را در یک لیوان آب جوش بریزید.
• درب لیوان را بگذارید و ۱۰ دقیقه دم بکشد.
• صاف کنید و بعد از کمی ولرم شدن، در صورت تمایل کمی عسل اضافه کنید.

نحوه مصرف:
روزانه ۲–۳ لیوان، به‌صورت گرم و جرعه‌جرعه.

۲. دمنوش آویشن؛ دمنوش قوی برای گلودرد و عفونت گلو

چرا مفید است؟
آویشن به‌عنوان یک گیاه با خواص ضدباکتری، ضدویروس و خلط‌آور شناخته می‌شود. برای گلودرد، سرفه خشک و عفونت گلو بسیار استفاده می‌شود. برای مشاهده لیت کاملی از انواع دمنوش های گیاهی با کیفیت وارد لینک شوید.

طرز تهیه دمنوش آویشن برای گلودرد و سرفه:

• ۱ قاشق چای‌خوری آویشن خشک (یا ترکیب آویشن و پونه) را در یک لیوان آب جوش بریزید.
• ۱۰–۱۵ دقیقه دم بکشد.
• صاف کنید و با کمی عسل میل کنید.

نحوه مصرف:
۲–۳ بار در روز. می‌توانید بخشی از آن را جرعه‌جرعه بخورید و بخش کوچکی را غرغره کنید تا تماس مستقیم با گلو داشته باشد.

احتیاط:
در افراد با حساسیت به گیاهان خانواده نعناع یا مشکلات گوارشی شدید باید با احتیاط مصرف شود.

۳. دمنوش زنجبیل برای گلودرد و سرماخوردگی

چرا مفید است؟
زنجبیل خاصیت ضدالتهاب، گرم‌کننده و تقویت‌کننده سیستم ایمنی دارد. برای گلودرد همراه با سرماخوردگی، لرز و احساس ضعف گزینه خوبی است.

طرز تهیه دمنوش زنجبیل برای گلودرد:

• ۲–۳ برش نازک ریشه تازه زنجبیل یا ½ قاشق چای‌خوری پودر زنجبیل را در آب جوش بریزید.
• ۱۰ دقیقه بجوشانید یا دم کنید.
• صاف کنید و با عسل و چند قطره لیموترش تازه ترکیب کنید.

نحوه مصرف:
۱–۲ لیوان در روز، مخصوصاً در هوای سرد.

احتیاط:
در افراد با سوزش معده، ریفلاکس یا سنگ صفرا باید با احتیاط مصرف شود.

۴. دمنوش گل ختمی؛ نرم‌کننده قوی گلو

چرا مفید است؟
گل ختمی و ریشه آن حاوی موسیلاژ (مواد لعابی) است که سطح گلو را می‌پوشاند و به کاهش سوزش، خشکی و احساس خراش در گلو کمک می‌کند.

طرز تهیه دمنوش گل ختمی برای گلودرد:

• ۱ قاشق غذاخوری گل ختمی خشک را در آب ولرم تا کمی گرم (نه جوش) بریزید.
• حدود ۱۵–۲۰ دقیقه بماند تا مواد لعابی آن آزاد شود.
• صاف کنید و آرام‌آرام میل کنید.

نحوه مصرف:
۲–۳ بار در روز، به‌خصوص زمانی که گلو بسیار خشک و تحریک‌شده است.

۵. دمنوش مریم‌گلی و نقش آن در عفونت گلو

چرا مفید است؟
مریم‌گلی خواص ضدالتهاب و ضدباکتری دارد و در طب سنتی برای غرغره و شست‌وشوی گلو استفاده می‌شود.

طرز تهیه دمنوش مریم‌گلی برای گلودرد و عفونت:

• ۱ قاشق چای‌خوری برگ مریم‌گلی خشک را در یک لیوان آب جوش دم کنید (۱۰ دقیقه).
• صاف کنید.
• می‌توانید بخشی را بنوشید و بخشی را بعد از ولرم شدن، غرغره کنید.

نکته:
در بارداری و شیردهی مصرف زیاد و مداوم این گیاه توصیه نمی‌شود و بهتر است با نظر پزشک باشد.

۶. دمنوش عسل و لیمو؛ ترکیب کلاسیک برای گلودرد

چرا مفید است؟
عسل خاصیت ضدباکتری ملایم و نرم‌کننده گلو دارد. لیمو هم با ویتامین C به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند. ترکیب این دو با هم یک نوشیدنی گرم برای گلودرد معروف است.

طرز تهیه دمنوش عسل و لیمو برای گلودرد:

• یک لیوان آب گرم (نه جوش) آماده کنید.
• ۱–۲ قاشق چای‌خوری عسل طبیعی اضافه کنید.
• آب نصف تا یک عدد لیموترش تازه را داخل آن بچکانید.

در این ترکیب می‌توانید کمی زنجبیل تازه یا خشک هم اضافه کنید تا اثر آن برای گلودرد و سرماخوردگی بیشتر شود.

احتیاط:
عسل برای کودکان زیر یک‌سال ممنوع است.

۷. دمنوش ترکیبی برای گلودرد و سرفه

برای بسیاری از افراد، دمنوش ترکیبی بهتر جواب می‌دهد. یک نمونه دمنوش برای گلودرد و سرفه خشک:

مواد:

• آویشن ½ قاشق چای‌خوری
• گل گاوزبان ۱ قاشق چای‌خوری
• چند برش نازک زنجبیل
• عناب ۲–۳ عدد

طرز تهیه:

• همه مواد را در یک قوری یا لیوان دردار بریزید.
• آب جوش اضافه کنید و ۱۵ دقیقه دم کنید.
• صاف کنید و در صورت تمایل کمی عسل اضافه کنید.

این دمنوش می‌تواند هم سرفه را آرام‌تر کند و هم گلودرد را کاهش دهد.

گیاهان دارویی کمک‌کننده در کاهش عفونت و التهاب گلو

علاوه بر دمنوش‌ها، برخی گیاهان دارویی و مواد طبیعی در قالب شربت، جوشانده یا حتی به‌صورت ادویه در غذا می‌توانند در کاهش التهاب و عفونت گلو کمک‌کننده باشند.

۱. شیرین‌بیان

• اثر ضدالتهاب و نرم‌کننده مخاط گلو دارد.
• می‌توان از ریشه شیرین‌بیان به‌صورت جوشانده ملایم یا ترکیب در دمنوش‌ها استفاده کرد.

احتیاط:
در افراد با فشار خون بالا، مشکلات قلبی، بارداری و برخی بیماری‌ها باید با احتیاط و زیر نظر پزشک مصرف شود.

۲. سیر

• خواص ضدباکتری و ضدویروس دارد.
• می‌تواند در غذاها، سوپ‌ها و شربت‌های خانگی برای تقویت سیستم ایمنی و کمک به درمان گیاهی گلودرد استفاده شود.

۳. زردچوبه و دارچین

• زردچوبه خاصیت ضدالتهاب دارد و دارچین گرم‌کننده و خوش‌عطر است.
• می‌توانید کمی زردچوبه و دارچین را در شیر گرم یا دمنوش‌های دیگر استفاده کنید تا اثر ضدالتهاب کلی بدن تقویت شود.

دمنوش برای گلودرد کودکان؛ نکات مهم

استفاده از دمنوش برای گلودرد کودکان باید بسیار محتاطانه باشد:

• کودکان زیر ۱ سال:
  • عسل ممنوع است.
  • هر نوع دمنوش یا گیاه دارویی باید با نظر صریح پزشک باشد.
• کودکان بالای ۲ سال:
  • می‌توان از دمنوش‌های بسیار ملایم مثل بابونه رقیق، گل ختمی ملایم یا کمی عسل در آب ولرم استفاده کرد، آن هم با مشورت پزشک.
  • دوز و تعداد دفعات کمتر از بزرگسالان است.

در کودکان، هر گلودرد شدید، تب بالا، سختی در بلع یا تنفس فوراً نیاز به ویزیت پزشک دارد و نباید فقط به دمنوش و درمان خانگی اکتفا شود.

توصیه‌های ساده خانگی برای تسکین گلودرد

در کنار استفاده از دمنوش گلودرد، چند روش خانگی دیگر هم می‌تواند علائم را کاهش دهد:

• غرغره آب نمک ولرم:
  ½ قاشق چای‌خوری نمک در یک لیوان آب ولرم حل کنید و چند بار در روز غرغره کنید.
• استراحت کافی:
  بدن برای مقابله با عفونت به استراحت نیاز دارد؛ کم‌خوابی علائم را بدتر می‌کند.
• مرطوب نگه‌داشتن هوای اتاق:
  استفاده از بخور گرم یا ظرف آب در اتاق می‌تواند خشکی گلو را کم کند.
• پرهیز از سیگار و دود:
  دود سیگار و آلودگی هوا، التهاب گلو را تشدید می‌کند.
• غذاهای نرم و ولرم:
  سوپ سبزیجات، فرنی، پوره و غذاهای نرم، برای گلودرد مناسب‌تر از غذاهای سفت، تند و سرخ‌کردنی هستند.

چه کسانی نباید از بعضی دمنوش‌ها استفاده کنند؟

هرچند درمان گیاهی گلودرد به‌ظاهر ساده و بی‌خطر به نظر می‌رسد، اما در موارد زیر بهتر است حتماً با پزشک یا متخصص مشورت شود:

• افراد باردار و شیرده
• افراد با فشار خون بالا (مثلاً در مصرف شیرین‌بیان)
• افراد با مشکلات کبدی یا کلیوی
• کسانی که داروهای رقیق‌کننده خون مثل وارفارین مصرف می‌کنند
• افرادی که سابقه حساسیت به گیاهان خاص دارند

اگر بعد از مصرف یک دمنوش، دچار تنگی نفس، خارش شدید، تورم لب و صورت یا علائم غیرعادی شدید، مصرف را قطع کنید و سریعاً به پزشک مراجعه کنید.

سوالات متداول درباره دمنوش و گلودرد

۱. برای گلودرد چی خوبه؟

مایعات گرم، استراحت، غرغره آب نمک و استفاده از دمنوش برای گلودرد مثل بابونه، آویشن، زنجبیل، گل ختمی و عسل و لیمو می‌توانند علائم را کاهش دهند. در عفونت‌های شدید و گلودرد طولانی‌مدت، مراجعه به پزشک ضروری است.

۲. برای عفونت گلو چی خوبه؟

در عفونت گلو، درمان اصلی توسط پزشک و بر اساس نوع عفونت (ویروسی یا باکتریایی) انجام می‌شود. در کنار آن، دمنوش‌هایی مثل آویشن، مریم‌گلی، زنجبیل و ترکیب عسل و لیمو می‌توانند به کاهش التهاب و سوزش کمک کنند، اما جایگزین آنتی‌بیوتیک تجویزی نیستند.

۳. برای گلودرد چی بخوریم؟

• سوپ‌های سبک و گرم
• مایعات ولرم مانند دمنوش‌های گیاهی
• غذاهای نرم مثل پوره، فرنی، ماست نرم
• عسل (در سنین مجاز)

غذاهای تند، ترش بسیار شدید، سرخ‌کردنی‌ها و نوشیدنی‌های خیلی سرد بهتر است تا زمان بهبود کاهش یابند.

۴. برای گلودرد چه دمنوشی خوب است؟

چند مورد از بهترین دمنوش‌ها برای گلودرد:

• دمنوش بابونه
• دمنوش آویشن
• دمنوش زنجبیل
• دمنوش گل ختمی
• دمنوش مریم‌گلی (نوشیدن و غرغره)
• دمنوش عسل و لیموترش

انتخاب دمنوش بستگی به شرایط بدنی، بیماری‌های زمینه‌ای و سلیقه شما دارد.

۵. آیا دمنوش‌ها برای درمان گلودرد کافی هستند؟

در گلودردهای خفیف ناشی از سرماخوردگی ساده، گاهی دمنوش‌ها، استراحت و مراقبت‌های خانگی برای بهبود علائم کافی هستند.
اما در گلودرد شدید، طولانی، همراه با تب بالا یا مشکل در بلع، درمان پزشکی و احتمالاً دارودرمانی ضروری است و دمنوش‌ها فقط نقش مکمل دارند.

۶. دمنوش برای گلودرد و سرفه کودکان چطور؟

برای کودکان، خصوصاً زیر ۶ سال، نوع و مقدار دمنوش باید بسیار محدود و زیر نظر پزشک باشد. عسل برای زیر یک‌سال ممنوع است. در کودکان همیشه اولویت با ویزیت پزشک و پیگیری علائم است.