تصور کنید در حال آماده شدن برای یک روز مهم هستید، اما ناگهان با اسهال مواجه می‌شوید؛ مشکلی که نه تنها آزاردهنده است، بلکه می‌تواند شما را از فعالیت‌های روزانه‌تان بازدارد. اسهال ممکن است به دلایل مختلفی از جمله عفونت، رژیم غذایی نامناسب یا استرس رخ دهد، اما خبر خوب این است که راه‌های مؤثری برای مدیریت و درمان آن وجود دارد. در این مقاله از دکتر درد، بهشما می گوییم برای درمان اسهال چه چیزی خوب است و بهترین روش‌های درمان و پیشگیری از اسهال را بررسی می کنیم.
چرا اسهال میشیم؟
اسهال به حالتی گفته می‌شود که مدفوع شل و آبکی بوده و بیش از سه بار در روز رخ دهد. طبق گزارش سازمان بهداشت جهانی، اسهال یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر در کودکان زیر پنج سال در کشورهای در حال توسعه است، اما در بزرگسالان نیز شایع است. علل رایج اسهال عبارت‌اند از:
- عفونت‌های ویروسی؛ مانند نوروویروس یا روتاویروس.
- باکتری‌ها؛ مانند ای‌کولای یا سالمونلا که اغلب از طریق غذای آلوده منتقل می شوند.
- عدم تحمل غذایی؛ مانند حساسیت به لاکتوز یا گلوتن.
- داروها؛ آنتی بیوتیک ها می توانند تعادل باکتری های روده را مختل کنند.
- استرس یا بیماری های مزمن؛ مانند سندرم روده تحریک پذیر (IBS).
چه چیزی برای رفع اسهال خوب است؟
برای مدیریت اسهال، ترکیبی از درمان‌های خانگی، رژیم غذایی مناسب و در موارد لازم، مداخلات پزشکی توصیه می‌شود. در ادامه، راهکارهای مؤثر را با جزئیات بررسی می کنیم:
هیدراتاسیون
اسهال باعث از دست رفتن آب و الکترولیت های بدن می‌شود. طبق توصیه های مختلف، جبران مایعات از دست رفته اولین قدم در درمان اسهال است.
- محلول‌های بازسازی آب (ORS): این محلول‌ها که حاوی سدیم و گلوکز هستند، به بازگرداندن تعادل الکترولیت‌ها کمک می‌کنند. سازمان بهداشت جهانی استفاده از ORS را برای کودکان و بزرگسالان توصیه می‌کند.
می‌توانید آن را از داروخانه تهیه کنید یا در خانه با ترکیب 6 قاشق چای‌خوری شکر، نصف قاشق چای‌خوری نمک و یک لیتر آب جوشیده درست کنید.
نوشیدنی های مناسب:
آب، آب نارگیل، چای کم‌رنگ یا آب‌میوه رقیق‌شده (بدون شکر اضافه) گزینه‌های خوبی هستند.
چه چیزی ننوشیم؟: از نوشیدنی های کافئین‌دار، الکلی یا شیرین مانند نوشابه پرهیز کنید، زیرا می‌توانند اسهال را بدتر کنند.
رژیم غذایی BRAT
رژیم BRAT (موز، برنج، سس سیب، نان تست) به دلیل هضم آسان و کمک به سفت شدن مدفوع توصیه می‌شود. این رژیم به‌ویژه برای اسهال ناشی از ویروس‌های گوارشی مناسب است.
- موز: سرشار از پتاسیم است و به جبران الکترولیت‌های از دست رفته کمک می‌کند.
- برنج سفید: کربوهیدرات ساده‌ای که به کاهش حرکات روده کمک می‌کند.
- سس سیب: فیبر پکتین موجود در آن مدفوع را سفت می‌کند.
- نان تست: کربوهیدرات کم‌فیبر که معده را تحریک نمی‌کند.
نکته: پس از بهبود علائم، به‌تدریج غذاهای دیگر مانند مرغ آب‌پز یا سبزیجات پخته را به رژیم خود اضافه کنید.
پروبیوتیک ها
مطالعات منتشرشده نشان می‌دهند که پروبیوتیک‌ها می‌توانند مدت زمان اسهال را کاهش دهند. پروبیوتیک ها باکتری‌های مفیدی هستند که تعادل میکروبیوم روده را بازسازی می‌کنند.
- منابع پروبیوتیک: ماست طبیعی (بدون شکر)، کفیر یا مکمل‌های پروبیوتیک حاوی لاکتوباسیلوس یا ساکارومایسس بولاردی.
- نحوه مصرف: روزانه یک وعده ماست یا مکمل پروبیوتیک مصرف کنید، اما از پزشک یا داروساز برای دوز مناسب مشورت بگیرید.
داروهای بدون نسخه
برخی داروها می‌توانند علائم اسهال را تسکین دهند، اما باید با احتیاط مصرف شوند:
- لوپرامید (Imodium): حرکات روده را کند می‌کند و برای اسهال غیرعفونی مناسب است.
- بیسموت ساب‌سالیسیلات (Pepto-Bismol): به کاهش التهاب روده و کشتن باکتری‌های مضر کمک می‌کند.
هشدار: این داروها را برای کودکان یا در صورت وجود تب و خون در مدفوع بدون تجویز پزشک استفاده نکنید.
اجتناب از محرک ها
برخی غذاها و عادات می‌توانند اسهال را تشدید کنند. بنابراین، توصیه می شود از موارد زیر پرهیز کنید:
- غذاهای چرب یا سرخ‌شده.
- محصولات لبنی (به‌ویژه در صورت عدم تحمل لاکتوز).
- غذاهای پرادویه یا فیبردار مانند سبزیجات خام.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
اگرچه اکثر موارد اسهال در خانه قابل مدیریت هستند، اما در شرایط زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:
- اسهال بیش از 2 روز طول بکشد
- وجود خون یا مخاط در مدفوع
- تب بالا یا کم‌آبی شدید (خشکی دهان، سرگیجه، کاهش ادرار)
- اسهال در نوزادان یا افراد مسن
پیشگیری از اسهال
پیشگیری بهتر از درمان است. برای کاهش خطر ابتلا به اسهال:
- بهداشت را رعایت کنید: دست‌ها را مرتب با آب و صابون بشویید، به‌ویژه قبل از غذا و بعد از استفاده از توالت.
- غذای ایمن مصرف کنید: گوشت را کاملاً بپزید و میوه‌ها و سبزیجات را بشویید.
- آب سالم بنوشید: در سفر به مناطق پرخطر، از آب بطری استفاده کنید.
- واکسیناسیون: واکسن روتاویروس برای کودکان می‌تواند از اسهال ویروسی پیشگیری کند.
کلام آخر
اسهال ممکن است یک مشکل موقتی به نظر برسد، اما اگر به‌درستی مدیریت نشود، می‌تواند عوارض جدی به دنبال داشته باشد. با استفاده از روش‌های علمی مانند هیدراتاسیون، رژیم غذایی مناسب، پروبیوتیک‌ها و در صورت نیاز داروهای بدون نسخه، می‌توانید به‌سرعت بهبود یابید. همچنین، رعایت بهداشت و پیشگیری از عوامل محرک می‌تواند شما را از این مشکل دور نگه دارد.
