سیاهی دور چشم و کمبود ویتامین‌ها | سیاهی دور چشم کمبود چه ویتامینی است​؟

جالب است بدانید که همیشه سیاهی دور چشم فقط از کم‌خوابی و خستگی نیست. تصور کنید شب‌ها ظاهراً به‌موقع می‌خوابید، کرم دور چشم هم می‌زنید، ولی هر بار توی آینه نگاه می‌کنید، هنوز اون هاله تیره زیر چشمتون هست و اطرافیان می‌پرسن: «خسته‌ای؟ خوبی؟». اینجاست که شک می‌کنی شاید پای «کمبود ویتامین» یا حتی «کم‌خونی» وسط باشه، نه فقط بی‌خوابی و استرس.

این مقاله دقیقاً برای همون آدمیه که پشت میز، پشت لپ‌تاپ، با مشغله زیاد و شاید رژیم غذایی نامنظم، نگران ظاهرش و همین سیاهی دور چشمه؛ می‌خواد بدونه سیاهی دور چشم کمبود چه ویتامینی است؟ خطرناکه یا فقط یه مشکل ظاهریه؟ و مهم‌تر از همه، واقعاً راه‌حل داره یا نه. بیایید قدم‌به‌قدم و خیلی ساده و خودمونی، همه چیز رو باز کنیم.

سیاهی دور چشم دقیقاً چیست و آیا همیشه نشانه بیماری است؟

در اغلب موارد، سیاهی دور چشم بیشتر یک مشکل زیبایی‌شناختی (ظاهری) است تا یک بیماری جدی. پوست زیر چشم خیلی نازک است و رگ‌های خونی زیر آن، مخصوصاً در موارد زیر، بیشتر خودشان را نشان می‌دهند:

• آلرژی‌ها و شرایط التهابی (فصلی یا مزمن)
• واکنش پوست به بعضی محصولات پوستی جدید
• بالا رفتن سن و از دست رفتن چربی اطراف چشم که باعث گودی و ایجاد سایه می‌شود

این هم در نظر داشته باشید که مشکلات داخلی مانند تاثیر کبد چرب بر چهره نیز می‌تواند باعث تیرگی زیر چشم شود. کبد چرب می‌تواند منجر به کاهش کیفیت پوست شده و اثرات منفی زیادی بر ظاهر چهره داشته باشد.

با بالا رفتن سن، بافت چربی دور چشم کم می‌شود، ناحیه زیر چشم گود می‌افتد و روی گونه سایه می‌افتد؛ همان چیزی که به اصطلاح «چشم پاندا» می‌گوییم.

پس همیشه سیاهی دور چشم به این معنی نیست که حتماً بیماری خطرناک دارید؛
اما گاهی می‌تواند سرنخ مهمی از کمبود بعضی ویتامین‌ها یا کم‌خونی باشد که بد نیست جدی گرفته شود.

کمبود چه ویتامینی باعث سیاهی دور چشم می‌شود؟

در متن اصلی، چند ویتامین و یک ماده معدنی مهم به‌طور خاص با سیاهی دور چشم مرتبط شده‌اند:

• ویتامین‌های E، D، K، A، B12
• و ماده معدنی مهم آهن

در ادامه برای هرکدام جداگانه توضیح می‌دهیم که چطور می‌توانند روی تیرگی زیر چشم تأثیر بگذارند و چطور می‌شود آن‌ها را جبران کرد.

کمبود آهن و کم‌خونی؛ شایع‌ترین متهم سیاهی دور چشم

آهن چه ربطی به سیاهی دور چشم دارد؟

آهن برای ساخت هموگلوبین لازم است؛ همان پروتئینی که اکسیژن را به بافت‌ها می‌رساند. وقتی آهن کم باشد:

• تولید هموگلوبین مختل می‌شود
• اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها کم می‌شود
• پوست رنگ‌پریده و بی‌حال به نظر می‌رسد
• رگ‌های زیر چشم روی پوست نازک این ناحیه بیشتر دیده می‌شوند و سیاهی زیر چشم پررنگ‌تر می‌شود

این وضعیت معمولاً به شکل کم‌خونی فقر آهن خودش را نشان می‌دهد.

علت‌های کمبود آهن

کمبود آهن فقط به «کم خوردن گوشت» محدود نیست. چند علت مهم:

• رژیم غذایی نامتعادل و کم‌ آهن
• خونریزی‌های داخلی یا قاعدگی‌های سنگین
• بعضی بیماری‌ها مثل اندومتریوز
• مشکلات جذب روده‌ای مثل بیماری سلیاک
• جراحی‌های روده که جذب را مختل می‌کنند

ممکن است فرد آهن کافی بخورد، اما بدن به‌خاطر مشکل گوارشی، آن را درست جذب نکند.

چه آزمایش‌هایی برای بررسی کمبود آهن لازم است؟

اگر به کمبود آهن مشکوک هستید، پزشک معمولاً این آزمایش‌ها را درخواست می‌کند:

• CBC (شمارش کامل سلول‌های خونی)
  • هموگلوبین
  • هماتوکریت
  • گلبول‌های قرمز و سفید
  • پلاکت‌ها
• فریتین (ذخیره آهن بدن)
• سطح آهن خون
• گاهی بررسی اندازه و رنگ گلبول‌های قرمز

ویتامین D و سیاهی دور چشم؛ ارتباط مستقیم یا غیرمستقیم؟

شواهد علمی قوی برای اثر مستقیم ویتامین D روی تیرگی زیر چشم وجود ندارد، اما:

• در افراد دچار کمبود ویتامین D، مخصوصاً خانم‌های بالای ۴۰ سال،
  پف و سیاهی زیر چشم بیشتر دیده می‌شود
• این وضعیت می‌تواند فرد را تا حدود ۴–۵ سال پیرتر از سن واقعی‌اش نشان دهد

ویتامین D هم یک ویتامین است، هم مثل هورمون در بدن عمل می‌کند و در فرآیندهای زیادی نقش دارد.

منابع ویتامین D:

• ماهی‌های چرب
• زرده تخم‌مرغ
• جگر
• گوشت قرمز
• بعضی غلات و لبنیات غنی‌شده

ویتامین K؛ دوست رگ‌های خونی و کبودی‌ها

ویتامین K دو فرم مهم دارد:

• K1 : تنظیم انعقاد خون
• K2 : کمک به هدایت کلسیم به جای درست و همراهی با ویتامین D

نقش ویتامین K در سیاهی دور چشم بیشتر از دو جهت مطرح است:

1. کمک به سلامت مویرگ‌ها و گردش خون
2. کاهش ظاهر کبودی‌گونه زیر چشم وقتی رگ‌ها شکننده و ضعیف شده‌اند

منابع غذایی ویتامین K:

• گوجه‌فرنگی
• گل‌کلم
• سبزیجات برگ‌سبز مثل برگ شلغم
• انار

کرم‌های موضعی حاوی ویتامین K هم گاهی برای ناحیه زیر چشم استفاده می‌شوند و روی رگ‌های خونی اثر خوبی می‌گذارند.

چون ویتامین K حلّال در چربی است، مثل ویتامین D، بهتر است همراه مقداری چربی سالم مصرف شود تا جذبش بهتر شود.

ویتامین B12 و بقیه Bها؛ رگ‌های خونی، انرژی و خواب

ویتامین B12 به‌شدت به:

• تولید گلبول‌های قرمز
• سلامت مغز و اعصاب
• تولید انرژی

ربط دارد.

وقتی B12 کم شود:

• احتمال کم‌خونی بالا می‌رود
• پوست کدر و بی‌روح می‌شود
• اختلال خواب و خستگی می‌تواند سیاهی زیر چشم را تشدید کند

منابع خوب B12 و سایر ویتامین‌های گروه B:

• گوشت
• جگر
• شیر و لبنیات
• سبزیجات برگ‌سبز
• گوجه‌فرنگی
• تخم‌مرغ
• مغزها
• غذاهای دریایی

بعضی منابع می‌گویند اصلاح کمبود B12 در برخی افراد می‌تواند به روشن‌تر شدن تیرگی دور چشم کمک کند، به‌خصوص وقتی هم‌زمان با کم‌خونی باشد.

کدام ویتامین برای درمان سیاهی دور چشم بهتر است؟

ویتامین E؛ آنتی‌اکسیدان دوست‌داشتنی پوست

ویتامین E یک آنتی‌اکسیدان قوی است که:

• با رادیکال‌های آزاد می‌جنگد
• از پوست در برابر پیری زودرس محافظت می‌کند
• به بهبود بافت و رطوبت پوست کمک می‌کند

دو شکل استفاده:

• روغن یا کرم موضعی ویتامین E → مستقیماً روی پوست زیر چشم استفاده می‌شود
• مکمل خوراکی ویتامین E → از داخل به سلامت عمومی و سیستم ایمنی کمک می‌کند

روغن ویتامین E را معمولاً شب‌ها به مقدار کم روی پوست زیر چشم ماساژ ملایم می‌دهند و می‌گذارند بماند.
البته هر پوستی تحملش یکی نیست؛ حتماً اول روی بخش کوچکی تست شود.

نکته مهم:
مکمل خوراکی ویتامین E برای همه مناسب نیست و در بعضی افراد (مثلاً کسانی که اختلالات خونی دارند) باید حتماً با نظر پزشک مصرف شود.

ویتامین A و رتینوئیدها؛ قهرمان جوان‌سازی دور چشم

سال‌هاست که از رتینوئیدها (مشتقات ویتامین A) برای:

• کاهش چین و چروک
• روشن‌تر کردن تیرگی
• افزایش تولید کلاژن

استفاده می‌شود.

کرم‌های حاوی رتینول یا دیگر فرم‌های ویتامین A می‌توانند در طول زمان:

• ضخامت پوست را کمی بیشتر کنند
• تولید کلاژن را بالا ببرند
• ظاهر تیرگی و گودی را بهتر کنند

منابع غذایی ویتامین A:

• پنیر
• پاپایا
• هویج
• تخم‌مرغ
• سیب‌زمینی شیرین

آیا ویتامین C می‌تواند سیاهی دور چشم را از بین ببرد؟

این موضوع بستگی به علت تیرگی دارد.

اگر هایپرپیگمنتیشن (افزایش رنگدانه) عامل اصلی باشد، ویتامین C با خاصیت روشن‌کننده، می‌تواند:

• رنگ پوست را یکنواخت‌تر کند
• لک‌ها و تیرگی‌ها را کم‌کم کاهش دهد

مزایای ویتامین C برای پوست:

• آنتی‌اکسیدان قوی
• محافظت در برابر رادیکال‌های آزاد و آسیب محیطی
• کمک به تولید کلاژن
• کمک به کاهش لک و بهبود شفافیت پوست

اما چند نکته مهم:

• فرمول محصول و نوع ویتامین C خیلی مهم است؛ بعضی فرم‌ها زود اکسید می‌شوند و اثرشان کم می‌شود.
• بهتر است قبل از خرید این محصولات، با متخصص پوست یا کارشناس آشنا به ترکیبات، مشورت کنید.
• معمولاً حداقل ۳ ماه استفاده منظم لازم است تا نتیجه قابل‌ توجهی دیده شود؛ معجزه یک‌شبه نیست.

چه غذاهایی می‌توانند سیاهی دور چشم را بدتر کنند؟

خود «غذا» هم می‌تواند یکی از عوامل سیاهی دور چشم باشد، مخصوصاً وقتی:

• باعث حساسیت یا التهاب در بدن شود
• آلرژی ایجاد کند و در نتیجه زیر چشم‌ها تیره و پف‌دار شود

برخی از غذاهایی که در متن اصلی به آن‌ها اشاره شده:

• بادام‌زمینی
• سفیده تخم‌مرغ
• غذاهای دریایی (مثل صدف)
• شکر
• شکلات
• نخود
• مخمر
• گندم
• سویا
• خردل
• مرکبات

البته این‌ها فهرست قطعی نیست؛ هرکس ممکن است به چیز متفاوتی حساس باشد.
علاوه بر غذا، آلرژن‌های محیطی مثل:

• گرده گیاهان
• موی حیوانات
• گرد و غبار
• کپک

هم می‌توانند در بعضی افراد سیاهی و پف زیر چشم را تشدید کنند.

سایر علت‌های مهم سیاهی دور چشم که نباید نادیده بگیریم

چند عامل غیرتغذیه‌ای هم حسابی در سیاهی دور چشم نقش دارند:

• ژنتیک و وراثت
  • ممکن است تیرگی و گودی زیر چشم در خانواده شما ارثی باشد.
• کم‌خوابی و خستگی مزمن
  • تقریباً همه می‌دانند بی‌خوابی چقدر سریع زیر چشم خودش را نشان می‌دهد.
• اگزما
  • خارش، التهاب و پوسته‌ریزی پوست در اطراف چشم می‌تواند تیرگی را بدتر کند.
• آلرژی‌ها
  • هم از طریق التهاب، هم از طریق مالش مداوم چشم‌ها.
• استرس مزمن
  • استرس روی کل بدن اثر می‌گذارد، ولی صورت اولین جایی است که حال‌وهوای‌مان را لو می‌دهد؛ ترکیب استرس و کم‌خوابی، دستور ساخت «چشم پاندا» است.

درمان‌های پزشکی برای کم‌کردن دائمی‌تر سیاهی دور چشم

اگر علت تیرگی، بیشتر گودی، سایه و ساختار چهره باشد تا فقط رنگ، درمان‌های کلینیکی می‌توانند مفید باشند.

فیلرهای زیر چشم با اسید هیالورونیک

برای افرادی که:

• زیر چشم‌شان گود شده
• روی گونه‌ها سایه می‌افتد

تزریق فیلر (معمولاً با اسید هیالورونیک) کمک می‌کند:

• گودی پر شود
• سایه‌ی تند روی گونه کمتر شود
• صورت خسته و «پانداطور» کمتر به نظر برسد

این روش:

• موقتی است
• باید توسط پزشک باتجربه انجام شود
• ممکن است نیاز به ترمیم دوره‌ای داشته باشد

کوکتل آمینواسید و اسید هیالورونیک

نوع دیگری از تزریق که در متن اصلی اشاره شده، ترکیبی از:

• اسید هیالورونیک
• آمینواسیدها و مواد طبیعی موجود در پوست

این روش:

• روی بازسازی ماتریکس خارج سلولی (ECM) کار می‌کند
• تولید کلاژن و الاستین را تحریک می‌کند
• گردش خون را بهتر می‌کند
• به مرور، کیفیت و قوام پوست زیر چشم را بالا می‌برد

تزریق با سوزن ظریف انجام می‌شود و مایع به لایه درمیس می‌رسد.

لیزر برای درمان سیاهی دور چشم

لیزرها معمولاً به این شکل عمل می‌کنند:

• روی رنگدانه‌های ناخواسته یا رگ‌های خونی خاص تمرکز می‌کنند
• آن‌ها را به ذرات کوچک می‌شکنند تا بدن دفع‌شان کند
• هم‌زمان، پوست را وادار به ترمیم و نوسازی می‌کنند
• گردش خون موضعی را هم بهتر می‌کنند

نکات مهم:

• معمولاً نیاز به چند جلسه با فاصله زمانی دارد
• باید حتماً توسط متخصص مجرب انجام شود
• نوع لیزر بر اساس علت و نوع تیرگی انتخاب می‌شود

کی باید به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر:

• سیاهی دور چشم مدت‌هاست هست و با خواب و مراقبت ساده بهتر نشده
• همراه با علائمی مثل خستگی شدید، تنگی نفس، سرگیجه، رنگ‌پریدگی، ریزش مو و… است
• ناگهانی شدیدتر شده
• یا خودت حس می‌کنی «یه چیزی این وسط طبیعی نیست»

بهتر است حتماً:

1. به پزشک عمومی یا متخصص داخلی/پوست مراجعه کنی
2. درباره احتمال کمبود آهن، B12، ویتامین D، سایر ویتامین‌ها و مشکلات هورمونی سؤال کنی
3. در صورت لزوم، آزمایش خون کامل بدهی

در بسیاری از موارد ممکن است توصیه شود:

• مکمل‌هایی مثل ویتامین C، K، E، D، B12 و آهن به رژیم اضافه شوند
• کرم‌های موضعی مناسب با ویتامین‌ها و ترکیبات روشن‌کننده استفاده شود
• رژیم غذایی اصلاح و روی خواب و استرس کار شود
• در صورت لزوم، درمان‌های کلینیکی مثل فیلر یا لیزر مد نظر قرار گیرد