«هر چیزی جای خودش خوبه.» این ضرب‌المثل قدیمی به ما یادآوری می‌کنه که حتی خوراکی‌های پرخاصیت هم همیشه برای همه مناسب نیستند. جالب است بدانید که جوانه گندم با تمام مواد مغذی و فواید شگفت‌انگیزش، برای برخی افراد نه‌تنها مفید نیست، بلکه می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند. پس اگر شما یا اطرافیانتان قصد دارید جوانه گندم را وارد رژیم غذایی‌تان کنید، حتماً ادامه این مقاله را بخوانید تا بدانید چه کسانی باید دور این خوراکی خوشمزه را خط بکشند.
افراد مبتلا به بیماری سلیاک یا حساسیت به گلوتن
مهم‌ترین گروهی که باید از مصرف جوانه گندم پرهیز کنند، افراد مبتلا به سلیاک یا کسانی هستند که به گلوتن حساسیت غیرسلیاکی دارند. جوانه گندم بخشی از دانه گندم است و حاوی گلوتن می‌باشد. مصرف آن در این افراد می‌تواند باعث التهاب روده، درد شکم، اسهال و علائم دیگر شود. با این حال، برای کسانی که مشکلی با گلوتن ندارند، توجه به خواص جوانه گندم می‌تواند بخشی از رژیم سالم روزانه باشد.
چرا گلوتن مشکل‌ساز است؟
گلوتن نوعی پروتئین است که در گندم، جو و چاودار یافت می‌شود. بدن افراد حساس به گلوتن نمی‌تواند این پروتئین را تحمل کند و به جای جذب مواد مفید، واکنش ایمنی ایجاد می‌کند. به همین دلیل حتی مقدار کمی جوانه گندم می‌تواند دردسرساز باشد.
افراد با عدم تحمل هیستامین
دسته دیگری که باید جوانه گندم را کنار بگذارند، افرادی هستند که به اصطلاح دچار عدم تحمل هیستامین هستند. جوانه گندم می‌تواند باعث آزادسازی هیستامین در بدن شود. نتیجه؟ بروز علائمی مثل سردرد، خارش، کهیر یا مشکلات گوارشی. اگر شما جزء این گروه هستید، بهتر است از منابع دیگری برای تأمین مواد مغذی‌تان استفاده کنید.
کسانی که آلرژی غذایی دارند
گرچه آلرژی به جوانه گندم چندان رایج نیست، اما وجود پروتئین‌های آلرژن در آن می‌تواند در بعضی افراد واکنش‌هایی مثل عطسه، تورم، یا حتی مشکلات تنفسی ایجاد کند. پس اگر سابقه آلرژی‌های غذایی شدید دارید، بهتر است قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
زنان باردار و کودکان خردسال
مطالعات مستقیم زیادی در این زمینه وجود ندارد، اما برخی متخصصان توصیه می‌کنند زنان باردار و کودکان خردسال جوانه گندم را با احتیاط مصرف کنند. دلیلش ساده است: سیستم ایمنی و گوارشی این گروه‌ها حساس‌تر است و ممکن است نسبت به گلوتن یا هیستامین واکنش نشان دهند. بنابراین، اگر باردارید یا کودک خردسال دارید، بهتر است جوانه گندم را با مشورت پزشک به رژیم غذایی اضافه کنید.
جوانه گندم و فشار خون بالا
برخی شواهد اولیه نشان می‌دهد که عصاره جوانه گندم ممکن است در کاهش مشکلات قلبی‌عروقی از جمله فشار خون بالا نقش داشته باشد. این تأثیر بیشتر در مطالعات حیوانی مشاهده شده و تحقیقات انسانی هنوز محدود و مقدماتی است. به همین دلیل نمی‌توان با اطمینان گفت که مصرف جوانه گندم برای کنترل فشار خون بالا به طور قطعی مؤثر است.
با این حال، به دلیل ترکیبات مغذی و خاصیت آنتی‌اکسیدانی جوانه گندم، احتمال دارد مصرف متعادل آن برای سلامت عمومی قلب و عروق مفید باشد. اگر فردی فشار خون بالا دارد، می‌تواند با نظر پزشک جوانه گندم را به رژیم غذایی خود اضافه کند، اما نباید آن را جایگزین درمان‌های اصلی پزشکی یا داروهای تجویز شده بداند.
آیا جوانه گندم برای کبد مفید است؟
در برخی مطالعات حیوانی، مصرف جوانه گندم خام یا جوانه گندم کم‌چرب نشان داده است که ممکن است به بهبود وضعیت کبد کمک کند. در یکی از پژوهش‌ها، وقتی مقادیر مختلف جوانه گندم به رژیم غذایی موش‌ها افزوده شد، نتایج نشان داد که مصرف ۳٫۵٪ و ۵٫۴٪ جوانه گندم باعث کاهش کلسترول کل، کلسترول LDL و VLDL در خون می‌شود و اثرات مفیدی بر تعادل چربی‌ها دارد. همچنین، جوانه گندم به نظر می‌رسد بتواند فرآیند پراکسیداسیون چربی‌های کبد را کاهش دهد و از این راه به کاهش آسیب بافتی کمک کند.
اما باید تأکید کرد که این نتایج عمدتاً از مطالعات حیوانی است و در انسان هنوز ادله کافی وجود ندارد تا بگوییم جوانه گندم قطعاً برای کبد مفید است. بنابراین اگر قصد دارید از این ماده برای سلامت کبد استفاده کنید، بهتر است با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کنید و آن را در کنار رژیم کلی و درمان‌های معتبر در نظر بگیرید. برای برخی افراد، اثرات مثبت آن بر چربی خون و کبد آن‌قدر قابل توجه بوده که از آن به عنوان معجزه جوانه گندم هم یاد کرده‌اند.
اثرات منفی احتمالی جوانه گندم
- علائم گوارشی و ناراحتی معده
مصرف عصاره یا مقادیر زیاد جوانه گندم ممکن است موجب بروز اسهال، تهوع، نفخ و گاز (باد شکم) شود. - سرگیجه
برخی افراد پس از مصرف جوانه گندم گزارش داده‌اند دچار سرگیجه شده‌اند. - کربوهیدرات زیاد در مقادیر زیاد
مقدار زیاد جوانه گندم ممکن است برای کسانی با رژیم کم کربوهیدرات یا دیابت مشکل ایجاد کند، چون میزان کربوهیدرات در یک پیمانه از جوانه گندم قابل توجه است. - تری‌گلیسرید بالا و چربی‌ها
روغن جوانه گندم غنی از تری‌گلیسرید است. برای کسانی که مشکلات قلبی دارند یا در معرض بیماری قلبی‌اند، مصرف زیاد آن می‌تواند مخاطره‌آمیز باشد، چون افزایش تری‌گلیسرید در خون ریسک بیماری قلبی را بالا می‌برد. - حاوی گلوتن
چون جوانه گندم بخشی از گندم است، حاوی گلوتن است. بنابراین کسانی با حساسیت به گلوتن یا بیماری سلیاک نباید آن را مصرف کنند.
نکته پایانی
جوانه گندم یک خوراکی فوق‌العاده مغذی و پرخاصیت است، اما مثل هر ماده غذایی دیگر، برای همه مناسب نیست. اگر به سلیاک، حساسیت به گلوتن یا عدم تحمل هیستامین دچار هستید، یا سابقه آلرژی شدید دارید، بهتر است از این ماده غذایی پرهیز کنید. برای بقیه افراد، مصرف متعادل جوانه گندم می‌تواند بخشی خوشمزه و سالم از رژیم غذایی باشد.
در منابع مختلف ممکن است اختلاف نظرهایی درباره مصرف جوانه گندم در دوران بارداری یا کودکی وجود داشته باشد؛ برخی آن را بی‌خطر و حتی مفید می‌دانند، و برخی توصیه به احتیاط دارند. اینجا همان جایی است که باید پای پزشک یا متخصص تغذیه به میان بیاید.
