شاید بهتر است تصور کنید چیزی که خیلی‌ها به عنوان مکمل سلامت قلب و مغز معرفی می‌کنند، برای بعضی افراد می‌تواند بیشتر از آن‌که فایده داشته باشد، مشکل‌ساز شود! قرص‌های امگا 3 یا همان روغن ماهی، سال‌هاست به‌عنوان مکملی محبوب در میان ورزشکاران، بیماران قلبی و حتی کسانی که به‌دنبال تقویت حافظه هستند استفاده می‌شود. اما جالب است بدانید که همه افراد نمی‌توانند بدون نگرانی سراغ آن بروند. در این مقاله می‌خواهیم خیلی ساده و دوستانه بررسی کنیم که «چه کسانی نباید قرص امگا 3 بخورند؟» و چرا مصرف بی‌رویه یا بی‌توجه به شرایط بدن، ممکن است خطرناک باشد.
قرص امگا 3 برای چه کسانی ضرر دارد؟
همه ما امگا 3 را با فوایدش می‌شناسیم، اما حقیقت این است که این مکمل برای بعضی افراد می‌تواند خطرناک باشد. از مشکلات خونریزی گرفته تا بیماری‌های مزمن و حتی آلرژی‌های ساده، قرص امگا 3 در برخی شرایط بیشتر ضرر دارد تا منفعت. شناخت این افراد بسیار مهم است.
افرادی که آلرژی به ماهی یا صدف دارند، امگا 3 نخورند
افرادی که حساسیت به ماهی، میگو یا صدف دارند باید خیلی مراقب مصرف قرص‌های امگا 3 باشند. چون بیشتر این مکمل‌ها از روغن ماهی یا روغن صدف دریایی ساخته می‌شوند. در چنین شرایطی حتی یک کپسول کوچک می‌تواند واکنش آلرژیک ایجاد کند. علائم آلرژی می‌تواند شامل خارش پوست، کهیر، تورم لب‌ها و زبان یا عطسه و آبریزش بینی باشد. در موارد شدیدتر، واکنش آلرژیک ممکن است به شکل تنگی نفس، افت فشار خون یا حتی شوک آنافیلاکسی بروز کند که یک وضعیت اورژانسی است. بنابراین اگر می‌دانید به غذاهای دریایی حساسیت دارید، نباید بدون مشورت پزشک به سراغ این مکمل بروید و بهتر است از منابع گیاهی امگا 3 مثل روغن کتان یا روغن جلبک استفاده کنید.
کسانی که داروهای رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنند، امگا 3 نخورند
امگا 3 به‌طور طبیعی خاصیت رقیق‌کنندگی خون دارد، به همین دلیل در کنار داروهایی مثل وارفارین، کلوپیدوگرل یا حتی آسپرین می‌تواند خطرناک باشد. هرچند نباید فراموش کرد که فواید قرص امگا ۳ در افراد سالم همچنان قابل توجه است و به همین دلیل این مکمل تا این حد محبوب شده است. ترکیب این مکمل با داروهای ضدانعقاد باعث می‌شود خون دیرتر لخته شود و در نتیجه احتمال خونریزی داخلی افزایش پیدا کند. این خونریزی می‌تواند در دستگاه گوارش، مغز یا حتی لثه‌ها و بینی بروز کند. همچنین ممکن است افراد دچار کبودی‌های بزرگ و غیرعادی روی پوست شوند. به همین دلیل اگر داروی رقیق‌کننده خون مصرف می‌کنید، نباید سرخود امگا 3 بخورید. پزشک می‌تواند در صورت نیاز دوز دارو یا مکمل را تنظیم کند.
افراد مبتلا به اختلالات خونریزی، امگا 3 نخورند
اگر بیماری‌هایی مثل هموفیلی یا اختلالات پلاکتی دارید، بدن‌تان به‌طور طبیعی در ایجاد لخته خون مشکل دارد. مصرف امگا 3 در این شرایط می‌تواند مشکل را تشدید کند. مثلاً ممکن است یک بریدگی کوچک روی پوست به‌جای چند دقیقه، ساعت‌ها خونریزی داشته باشد یا بعد از یک عمل دندانپزشکی خونریزی متوقف نشود. حتی زنان ممکن است دچار خونریزی شدید قاعدگی شوند. به همین خاطر این افراد باید امگا 3 را با احتیاط زیادی مصرف کنند و ترجیحاً از مصرف مکمل‌ها بدون نظر پزشک پرهیز کنند.
کسانی که دیابت دارند، امگا 3 نخورند
دیابت به‌خودی خود نیازمند کنترل دقیق قند خون است. برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف زیاد امگا 3 ممکن است قند خون ناشتا را در بعضی از بیماران دیابتی افزایش دهد. اگرچه مصرف مقدار کم معمولاً بی‌خطر است، ولی مصرف بیش از اندازه می‌تواند تنظیم قند خون را سخت‌تر کند. همچنین افرادی که انسولین یا داروهای کاهنده قند مصرف می‌کنند باید بیشتر دقت کنند، چون تغییرات ناشی از امگا 3 ممکن است تعادل دارو و رژیم‌شان را بر هم بزند. بهترین کار این است که افراد دیابتی هنگام مصرف امگا 3 مرتب قند خون‌شان را چک کنند و در صورت مشاهده تغییرات غیرعادی، با پزشک مشورت نمایند. همچنین همیشه این پرسش وجود دارد که قرص امگا 3 روزی چند تا بخوریم تا هم ایمن باشد و هم بیشترین اثر را داشته باشد؛ پاسخ دقیق به شرایط بدن هر فرد بستگی دارد.
بیماران کلیوی یا کبدی، امگا 3 نخورند
کبد و کلیه نقش مهمی در متابولیسم و دفع مواد مختلف دارند. مصرف مکمل‌های امگا 3 در افرادی که بیماری مزمن کلیه یا کبد دارند می‌تواند فشار بیشتری به این اندام‌ها وارد کند. مثلاً در بیماری‌های کلیوی، امگا 3 ممکن است باعث تجمع مواد در خون شود و سطح الکترولیت‌ها را تغییر دهد. در بیماری‌های کبدی، مصرف زیاد امگا 3 می‌تواند عملکرد کبد را سنگین‌تر کند و حتی باعث التهاب شود. همچنین برخی مکمل‌ها ناخالصی‌هایی مثل جیوه دارند که برای افراد با کبد یا کلیه ضعیف می‌تواند خطرناک‌تر باشد. بنابراین در این شرایط بهتر است مصرف امگا 3 فقط با نظر پزشک انجام شود.
زنان باردار و شیرده، امگا 3 نخورند، امگا 3 نخورند
در دوران بارداری و شیردهی، امگا 3 برای رشد مغز و چشم جنین و نوزاد بسیار مهم است. اما نکته اینجاست که همه مکمل‌های امگا 3 ایمن نیستند. به همین دلیل بسیاری از متخصصان توصیه می‌کنند که در کنار مکمل‌ها، منابع طبیعی مثل ماهی سالمون یا آجیل های دارای امگا ۳ هم در رژیم غذایی وجود داشته باشند. برخی از کپسول‌های روغن ماهی ممکن است حاوی فلزات سنگین مثل جیوه یا مواد آلاینده دریایی باشند که برای جنین و نوزاد مضر هستند. همچنین مصرف خودسرانه دوز بالای امگا 3 می‌تواند خطر خونریزی در دوران بارداری یا هنگام زایمان را افزایش دهد. بهترین کار این است که زنان باردار و شیرده فقط مکمل‌هایی مصرف کنند که پزشک تجویز کرده و مطمئن باشند از منابع ایمن و خالص تهیه شده است.
کسانی که عمل جراحی در پیش دارند، امگا 3 نخورند
امگا 3 با خاصیت رقیق‌کنندگی خون می‌تواند هنگام عمل جراحی مشکل‌ساز شود. چون خطر خونریزی را بیشتر می‌کند و باعث می‌شود خون دیرتر بند بیاید. به همین دلیل پزشکان معمولاً توصیه می‌کنند مصرف امگا 3 را حداقل ۱۰ تا ۱۴ روز قبل از جراحی متوقف کنید. این موضوع حتی برای عمل‌های کوچک دندانپزشکی هم می‌تواند مهم باشد. اگر قصد جراحی دارید، حتماً در جلسه قبل از عمل به پزشک یا جراح خود اطلاع دهید که امگا 3 مصرف می‌کنید.
عوارض احتمالی مصرف امگا 3
حتی کسانی که در دسته‌های پرخطر قرار نمی‌گیرند هم ممکن است با مصرف این مکمل دچار عوارض خفیف شوند. از جمله این عوارض می‌توان به بوی بد دهان، مزه ماهی در دهان، حالت تهوع، اسهال یا سوءهاضمه اشاره کرد. این علائم معمولاً با مصرف دوز کمتر یا همراه غذا کاهش پیدا می‌کند.
عوارض جانبی مصرف قرص امگا-3 چیست؟
مصرف امگا-3 معمولاً بی‌خطر به نظر می‌آید، اما ممکن است برای بعضی افراد باعث مشکلاتی شود که دانستن‌شان مهم است. وقتی این مکمل را مصرف می‌کنید، ممکن است علائمی مثل سوزش معده، نفخ، حالت تهوع یا تغییر طعم در دهان را تجربه کنید. بعضی مواقع هم مشکلات گوارشی شدیدتر می‌شوند: تهوع، اسهال یا یبوست، یا درد شکم.
اگر داروهای ضدانعقاد خون مصرف می‌کنید، احتمال خونریزی بیشتر است. چون امگا-3 خاصیت رقیق‌کنندگی دارد و می‌تواند اثر دارو را تشدید کند. همچنین در بیماری‌هایی مثل دیابت، مشکلات کبد یا پانکراس، باید با احتیاط بیشتری مصرف شود چون ممکن است متابولیسم یا دفع مکمل مشکل‌ساز شود. در مجموع اگر هر کدام از این شرایط را دارید یا هر علامتی بعد از مصرف دیدید که طولانی شد، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
اگر هر روز قرص امگا 3 بخوریم چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر هر روز امگا-۳ مصرف کنید، احتمالاً بهبودهایی در سلامت قلب، کاهش کلسترول بد و فشار خون خواهید دید. امگا-۳ با پیشگیری از تشکیل پلاک‌های شریانی، کاهش تری‌گلیسیرید و تأثیر بر التهابات، محافظ خوبی برای سیستم قلبی عروقی است. همچنین می‌تواند به بهبود عملکرد مغز، بینایی و حتی سلامت کبد کمک کند، به‌خصوص در مواردی مانند کبد چرب غیرالکلی.
اما مصرف روزانه باید در حد معقول و تحت نظارت باشد؛ مصرف زیاد ممکن است منجر به فشار خون خیلی پایین در کسانی که از قبل فشار خون پایین دارند شود. همچنین در افراد دیابتی ممکن است قند خون ناپایدار شود اگر دوز بالا مصرف گردد. خطر خونریزی هم افزایش پیدا می‌کند چون امگا-۳ می‌تواند لخته شدن خون را کاهش دهد؛ مثلاً در لثه یا بینی یا در وضعیت عمل جراحی احتمال خونریزی بیشتر می‌شود. برخی مکمل‌ها امگا-۳ همراه ویتامین A هستند و مصرف زیاد ویتامین A ممکن است باعث حالت تهوع، سرگیجه، درد مفاصل و حتی آسیب کبدی شود. اگر سلامت عمومی‌ات خوب است و راهنمایی پزشکی داری، مصرف روزانه‌ی معقول می‌تواند مفید باشد؛ ولی مصرف زیاد، بویژه بدون نظارت، می‌تواند عوارضی داشته باشد.
سخن پایانی
امگا 3 برای خیلی‌ها یک یار کمکی ارزشمند است، اما همان‌طور که دیدیم همیشه هم بی‌خطر نیست. اگر جزو گروه‌هایی هستید که باید محتاط باشید، بهتر است قبل از مصرف با پزشک‌تان مشورت کنید. در نهایت هیچ مکملی جایگزین یک سبک زندگی سالم نمی‌شود؛ رژیم غذایی متعادل، فعالیت بدنی منظم و خواب کافی همچنان کلید اصلی سلامتی‌اند. پس اگر می‌خواهید امگا 3 مصرف کنید، این کار را آگاهانه و با خیال راحت انجام دهید تا واقعا برایتان سودمند باشد.
