واکسن‌ها همیشه قهرمانان بی‌ادعای دنیای پزشکی بوده‌اند؛ در سکوت از ما در برابر دشمنان میکروسکوپی محافظت کرده‌اند. یکی از این محافظان بی‌ادعا، واکسن هپاتیت B است؛ واکسنی که می‌تواند بدن ما را سال‌ها در برابر ویروسی مقاوم کند که کبد را هدف قرار می‌دهد. اما واقعاً این واکسن تا چند سال اثر دارد؟ آیا ایمنی آن دائمی است یا نیاز به یادآوری دارد؟ با دکتر درد همراه باشید تا پاسخ این سوال را از زبان علم و منابع پزشکی معتبر بشنوید.
هر چند سال یکبار باید واکسن هپاتیت زد؟
واکسن هپاتیت B نوعی واکسن نوترکیب است که با استفاده از بخشی از ویروس ساخته می‌شود (نه کل ویروس زنده یا کشته). این واکسن سیستم ایمنی را تحریک می‌کند تا آنتی‌بادی‌هایی تولید کند که در صورت ورود واقعی ویروس، بدن آمادگی دفاع داشته باشد. این واکسن معمولاً در قالب سه دوز تزریق می‌شود: دوز اول، دوز دوم پس از یک ماه و دوز سوم پس از ۶ ماه از شروع واکسیناسیون.
بر اساس یافته‌های سازمان جهانی بهداشت (WHO) و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها در آمریکا (CDC)، ایمنی واکسن حداقل ۱۰ تا ۲۰ سال پس از واکسیناسیون باقی می‌ماند.
در بسیاری از افراد، مخصوصاً کودکان واکسینه‌شده، پاسخ ایمنی مادام‌العمر مشاهده شده است، حتی اگر سطح آنتی‌بادی در آزمایش خون کاهش یافته باشد.
مطالعات گسترده‌ای روی گروه‌های مختلف انجام شده که نشان می‌دهد افرادی که در کودکی واکسینه شده‌اند، پس از گذشت ۲۰ سال همچنان در برابر ویروس مقاوم هستند. این بدان معناست که حافظه ایمنی بدن فعال باقی می‌ماند و در صورت مواجهه با ویروس، به‌سرعت تولید آنتی‌بادی آغاز می‌شود.
آیا نیاز به دوز یادآور هست؟
در بیشتر بزرگسالان سالم و کودکانی که دوره کامل واکسن را دریافت کرده‌اند، نیازی به دوز یادآور (بوستر) نیست. اما در شرایط خاص، ممکن است پزشک تزریق مجدد را توصیه کند، مانند:
- افراد مبتلا به بیماری‌های نقص ایمنی
- مبتلایان به بیماری‌های کلیوی و دیالیزی‌ها
- کارکنان حوزه بهداشت و درمان که به‌طور دائم با خون سروکار دارند
- افرادی که در مناطق با شیوع بالای ویروس زندگی می‌کنند
در این موارد، ممکن است پزشک ابتدا سطح آنتی‌بادی (anti-HBs) را اندازه‌گیری کرده و در صورت کمتر بودن از ۱۰ میلی‌واحد بین‌المللی در هر میلی‌لیتر، دوز یادآور را تجویز کند.
برای سنجش ایمنی، تنها راه قطعی، انجام آزمایش خون برای بررسی سطح آنتی‌بادی ضد ویروس هپاتیت B است. اگر سطح این آنتی‌بادی بالای ۱۰ mIU/mL باشد، شما ایمن در نظر گرفته می‌شوید.
در غیر این صورت، به‌خصوص اگر در معرض خطر بالا هستید، پزشک ممکن است دوز یادآور را توصیه کند تا ایمنی بدنتان دوباره تقویت شود.
